توسط : متخصصان تغذیه و قلب و عروق معتقدند رژیم غذایی سرشار از پتاسیم، منیزیم و کلسیم به همراه کاهش مصرف سدیم می‌تواند نقش مهمی در کنترل و پیشگیری از فشار خون بالا، یکی از عوامل اصلی بیماری‌های قلبی-عروقی داشته باشد
فشار خون بالا یا هایپرتنشن، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غیرواگیر در جهان به شمار می‌رود که براساس آمارهای سازمان جهانی بهداشت، حدود ۱.۲۸ میلیارد نفر در سراسر جهان از آن رنج می‌برند. در ایران نیز طبق آخرین مطالعات اپیدمیولوژیک انجام شده توسط وزارت بهداشت، حدود ۳۰ درصد از جمعیت بالای ۱۸ سال کشور به فشار خون بالا مبتلا هستند که متأسفانه بیش از ۶۰ درصد آنها از بیماری خود آگاهی ندارند. دکتر مریم مقیمی، متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در گفتگو با خبرنگار فارمافود نیوز با اشاره به نقش غذا در کنترل فشار خون اظهار داشت: «تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی مناسب می‌تواند در کنترل فشار خون بالا تأثیر چشمگیری داشته باشد. رژیم غذایی دش (DASH) که مخفف رویکرد غذایی برای توقف فشار خون بالاست، یکی از موثرترین راهکارهای تغذیه‌ای برای کنترل این بیماری است.» وی افزود: «این رژیم غذایی بر مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های کم‌چرب و کاهش مصرف غذاهای پرچرب، شیرین و سرشار از سدیم تأکید دارد. مطالعات نشان داده است که پیروی از رژیم دش می‌تواند فشار خون سیستولیک را تا ۱۱ میلی‌متر جیوه کاهش دهد که این میزان کاهش، مشابه اثر برخی داروهای ضد فشار خون است.»
تحقیقات گسترده نشان می‌دهد که برخی مواد غذایی به دلیل دارا بودن ترکیبات خاص، نقش موثری در کاهش فشار خون دارند. دکتر احمد رضایی، فوق تخصص قلب و عروق و استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز در این خصوص به فارمافود نیوز گفت: «موز، سیب زمینی شیرین، اسفناج، آووکادو و انجیر به دلیل غنی بودن از پتاسیم، نقش مهمی در تنظیم فشار خون دارند. پتاسیم به بدن کمک می‌کند تا سدیم اضافی را دفع کند و باعث کاهش فشار بر دیواره رگ‌های خونی می‌شود.» وی ادامه داد: «همچنین مصرف منظم روغن زیتون فرابکر، دانه‌های کتان، چیا و گردو به دلیل غنی بودن از اسیدهای چرب امگا-۳، تأثیر مثبتی بر کنترل فشار خون دارد. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۳ در مجله American Journal of Hypertension منتشر شد، نشان داد افرادی که روزانه ۳۰ گرم (معادل یک مشت) گردو مصرف می‌کنند، پس از ۸ هفته، کاهش معناداری در فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را تجربه کرده‌اند.» دکتر رضایی همچنین به نقش سیر و زنجبیل در کاهش فشار خون اشاره کرد و گفت: «ترکیبات سولفوری موجود در سیر، از جمله آلیسین، باعث گشادی عروق و کاهش فشار خون می‌شود. مصرف روزانه یک تا دو حبه سیر یا مکمل سیر، می‌تواند فشار خون را تا ۸ درصد کاهش دهد.»
کارشناسان علوم تغذیه تأکید می‌کنند که علاوه بر افزودن مواد غذایی مفید به رژیم غذایی، کاهش مصرف نمک و غذاهای فرآوری شده نیز اهمیت بسزایی در کنترل فشار خون دارد. دکتر سعید حسینی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، در این خصوص به فارمافود نیوز گفت: «بر اساس توصیه سازمان جهانی بهداشت، مصرف روزانه نمک نباید بیش از ۵ گرم (معادل یک قاشق چایخوری) باشد، اما متأسفانه میانگین مصرف نمک در ایران حدود ۱۲ گرم در روز است که بیش از دو برابر مقدار توصیه شده است.» وی افزود: «کاهش مصرف غذاهای فرآوری شده، کنسروی، فست فودها و غذاهای آماده که سرشار از نمک پنهان هستند، اولین گام در کنترل فشار خون است. همچنین جایگزین کردن نمک با ادویه‌های معطر مانند زردچوبه، پودر سیر، پودر پیاز، زیره، دارچین و فلفل می‌تواند به کاهش مصرف نمک کمک کند.» دکتر حسینی در ادامه به فواید رژیم مدیترانه‌ای در کنترل فشار خون اشاره کرد و گفت: «مطالعات نشان داده‌اند که رژیم مدیترانه‌ای غنی از سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، حبوبات، ماهی و روغن زیتون، می‌تواند فشار خون را تا ۱۰ میلی‌متر جیوه کاهش دهد. این رژیم علاوه بر کاهش فشار خون، به کاهش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی، سکته مغزی و دیابت نوع ۲ نیز کمک می‌کند.»
تحلیل نهایی فارمافود نیوز:
بررسی‌های جامع فارمافود نیوز نشان می‌دهد که رویکرد تغذیه‌ای در کنترل فشار خون بالا، راهکاری ایمن، کم‌هزینه و در دسترس برای اکثر افراد جامعه است. نکته حائز اهمیت این است که اصلاح رژیم غذایی باید در قالب یک برنامه جامع سبک زندگی سالم شامل فعالیت بدنی منظم، مدیریت استرس، ترک دخانیات و کنترل وزن در نظر گرفته شود. با توجه به شیوع بالای فشار خون در جامعه ایران و هزینه‌های سنگین درمان عوارض آن مانند سکته‌های قلبی و مغزی، نارسایی کلیه و اختلالات بینایی، اتخاذ راهکارهای پیشگیرانه و خودمراقبتی اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. با این حال، تحقیقات فارمافود نیوز حاکی از آن است که سرانه مصرف میوه و سبزیجات در کشور کمتر از استانداردهای جهانی و مصرف نمک بیش از دو برابر مقدار توصیه شده است. این موضوع نیازمند تدوین سیاست‌های کلان در حوزه سلامت، فرهنگ‌سازی گسترده و آموزش همگانی است. به عنوان یک رسانه تخصصی در حوزه غذا و سلامت، فارمافود نیوز معتقد است اصلاح الگوی تغذیه در جامعه، نه تنها به کاهش بار بیماری‌های غیرواگیر کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری بلندمدت در حوزه سلامت عمومی تلقی شود.
فارمافود نیوز؛ پل ارتباطی میان علم تغذیه و سفره‌های سلامت
