توسط : اختصاصی فارمافود نیوز: در حالی که تولید جهانی گوجه‌فرنگی از مرز ۱۸۰ میلیون تن عبور کرده، سهم ایران با وجود ظرفیت‌های اقلیمی بالا همچنان کمتر از ۳ درصد باقی مانده است؛ فرصتی که می‌تواند به تهدید تبدیل شود.
تهران – بر اساس تازه‌ترین گزارش سازمان فائو، تولید جهانی گوجه‌فرنگی در سال ۲۰۲۳ با رشدی قابل توجه به ۱۸۰ میلیون تن رسیده است. به گزارش خبرنگار فارمافود نیوز، چین با تولید بیش از ۶۶ میلیون تن، همچنان رتبه نخست را در اختیار دارد. پس از آن، هند، ترکیه و ایالات متحده در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. ایران نیز با تولید حدود ۵.۳ میلیون تن در این رتبه‌بندی، جایگاه هشتم جهان را حفظ کرده است؛ هرچند سهم آن از تولید جهانی همچنان حدود ۲.۹ درصد باقی مانده است. این در حالی است که ایران با برخورداری از تنوع اقلیمی و منابع بالقوه، ظرفیت بالایی برای افزایش سهم خود در بازارهای جهانی دارد.
دکتر سعید نوروزی، پژوهشگر کشاورزی و توسعه روستایی، در گفت‌وگو با فارمافود نیوز اظهار داشت: «یکی از عوامل محدودکننده افزایش تولید گوجه‌فرنگی در ایران، عدم بهره‌وری در منابع آب، خاک و زنجیره سرد در مرحله پس از برداشت است.» به گفته وی، حدود ۳۰ درصد از گوجه‌فرنگی تولیدشده در ایران پیش از رسیدن به بازار مصرف دچار افت کیفی یا ضایعات می‌شود. این مسئله نه‌تنها سودآوری را کاهش می‌دهد بلکه مزیت رقابتی ایران در صادرات این محصول راهبردی را تضعیف می‌کند. نوروزی با اشاره به برنامه کشورهای پیشرو در ایجاد شهرک‌های گلخانه‌ای هوشمند افزود: «سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های نوین تولید و فرآوری، شرط اصلی برای افزایش بهره‌وری و ماندگاری محصول در بازار جهانی است.»
بر اساس اطلاعات منتشرشده، ایران همچنان بخش قابل‌توجهی از تولید گوجه‌فرنگی خود را در فصول گرم سال و به شکل سنتی انجام می‌دهد. نبود زیرساخت‌های صنعتی کافی برای فرآوری محصول، موجب شده تنها بخش کوچکی از گوجه‌فرنگی کشور به رب، پوره یا خشک‌شده تبدیل شود و عمده محصول به‌صورت خام مصرف یا صادر شود. کارشناسان می‌گویند توسعه صنایع تبدیلی و ارتقای برندهای صادراتی گوجه‌فرنگی می‌تواند زمینه‌ساز افزایش ارزش افزوده و سهم ایران در بازار جهانی باشد. همچنین تغییر الگوی کشت به‌سمت اقلام مقاوم به کم‌آبی و استفاده از کشت‌های گلخانه‌ای در مناطق کم‌برخوردار، بخشی از راه‌حل‌های پیشنهادی برای ارتقای تولید این محصول استراتژیک عنوان شده است.
تحلیل فارمافود نیوز
در عصری که امنیت غذایی و بهره‌وری کشاورزی به مولفه‌های کلیدی قدرت اقتصادی کشورها بدل شده‌اند، جایگاه ایران در تولید جهانی گوجه‌فرنگی نیازمند بازتعریف راهبردی است. علی‌رغم حضور در جمع ده کشور نخست تولیدکننده، سهم کمتر از ۳ درصدی ایران از بازار جهانی نشان‌دهنده ضعف در مدیریت زنجیره ارزش، صادرات هدفمند و فناوری‌های نوین تولید است. فارمافود نیوز بر این باور است که عبور از کشاورزی معیشتی به کشاورزی صنعتی، شرط لازم برای ایفای نقش مؤثرتر ایران در بازارهای جهانی است. از سوی دیگر، تدوین سیاست‌های حمایتی برای کاهش ضایعات، توسعه صنایع فرآوری، ایجاد برندهای ملی و منطقه‌ای، و آموزش بهره‌برداران برای کشت هوشمند، می‌تواند مسیر توسعه پایدار این بخش را هموار کند. غفلت از این ظرفیت بالقوه نه‌تنها فرصت‌های اقتصادی را از بین می‌برد، بلکه به افزایش وابستگی غذایی نیز دامن می‌زند. آینده گوجه‌فرنگی در ایران، به‌جای وسعت زمین‌های زیر کشت، به عمق سرمایه‌گذاری در دانش، فناوری و بازار بستگی دارد.
فارمافود نیوز؛ نبض تحلیل در کشاورزی هوشمند و امنیت غذایی پایدار
