توسط : با وجود افزایش حجم صادرات زعفران، ارزش ارزی آن به شدت کاهش یافته است؛ این در حالی است که هر کیلو زعفران در بازار داخلی ایران سه برابر گران‌تر از قیمت صادراتی آن معامله می‌شود. واسطه‌گری و خام‌فروشی، عامل اصلی این فاجعه اقتصادی برای طلای سرخ کشور است.
صنعت زعفران ایران، که به “طلای سرخ” شهرت دارد و کشورمان بزرگترین تولیدکننده آن در جهان است، این روزها با یک بحران جدی در حوزه ارزآوری مواجه شده است. آمارهای نگران‌کننده نشان می‌دهد که با وجود افزایش حجم صادرات زعفران، ارزش ارزی حاصل از آن به شکل فاجعه‌بار ۷۲ درصد سقوط کرده است. این آمار توسط شبکه خبری صنایع غذایی ایران منتشر شده و زنگ خطر را برای یکی از مهم‌ترین محصولات صادراتی غیرنفتی کشور به صدا درآورده است. این وضعیت بدان معناست که زعفران ایران با کمتر از یک سوم ارزش واقعی خود، به بازارهای جهانی راه می‌یابد.
بر اساس این گزارش، در حالی که حجم صادرات زعفران از ۱۱۳ تن در سال ۱۳۹۰ به ۲۱۰ تن در سال ۱۴۰۳ افزایش یافته، ارزش صادرات آن با افتی ۹۲ درصدی از ۳۵۶ میلیون دلار به کمتر از ۱۸۵ میلیون دلار رسیده است. این کاهش ارزش در هر واحد صادراتی، نشان‌دهنده پدیده نامطلوب واسطه‌گری کشورهای دیگر است. ۸۲ درصد از زعفران صادراتی ایران به کشورهایی نظیر امارات، اسپانیا، چین و افغانستان می‌رود که اغلب به عنوان واسطه عمل می‌کنند. به عنوان مثال، اسپانیا در سال ۲۰۲۳ بیش از ۴۰ میلیون دلار زعفران از ایران خریده و سپس آن را با بسته‌بندی و برندسازی مجدد، با ارزشی بیش از ۵۰ میلیون دلار صادر کرده است، که سود اصلی این تجارت را به جیب خود زده است.
نکته نگران‌کننده دیگر، تفاوت فاحش میان قیمت زعفران در بازار داخلی و نرخ صادراتی آن است. در حال حاضر، قیمت هر کیلو زعفران در بازار داخلی ایران به حدود ۲۰۰ میلیون تومان (معادل ۲۸۶۹ دلار) می‌رسد، در حالی که همین محصول در صادرات تنها با قیمتی حدود ۸۹۴ دلار معامله می‌شود. این اختلاف قیمت ۳ برابری، کشاورزان و تولیدکنندگان ایرانی را از ارزش واقعی محصول خود محروم می‌سازد و سود اصلی به جیب واسطه‌ها و دلالان می‌رود. پیامد این وضعیت، کاهش ۴۵ درصدی تولید زعفران در کشور از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲ (به ۲۳۸ تن) و از دست رفتن جایگاه ایران به عنوان تامین‌کننده محصول ناگریز اصلی در بازار جهانی است.
تحلیل نهایی فارمافود نیوز:
سقوط ۷۲ درصدی ارزآوری زعفران و شکاف عمیق میان قیمت داخلی و صادراتی، یک بحران ملی برای “طلای سرخ” ایران است. از منظر فارمافود نیوز، این فاجعه اقتصادی نه تنها به معنای از دست رفتن میلیاردها دلار درآمد ارزی برای کشور است، بلکه به تضعیف معیشت کشاورزان، کاهش تولید و از دست رفتن جایگاه ایران در بازار جهانی زعفران می‌انجامد. خام‌فروشی و واسطه‌گری کشورهای ثالث، اصلی‌ترین دلایل این وضعیت اسفبار هستند. فارمافود نیوز تاکید دارد که برای نجات صنعت زعفران، نیازمند یک راهبرد جامع و ملی هستیم که شامل مبارزه قاطع با قاچاق و واسطه‌گری، سرمایه‌گذاری در فرآوری و بسته‌بندی نوین، برندسازی بین‌المللی و حمایت از کشاورزان برای افزایش کیفیت و بهره‌وری باشد تا زعفران ایرانی بتواند ارزش واقعی خود را در بازارهای جهانی بازیابد.
